Mevsim değişikliklerinin insanın fizyolojisi ve psikolojisi üzerinde pek çok etki yarattığı biliniyor. Özellikle bahar aylarında doğayla birlikte, insan ruhu da yenileniyor. Ancak yaşanan bu değişim, güzelliklerle birlikte bazı zorlukları ve duygusal dalgalanmaları da beraberinde getirebiliyor. Baharla birlikte depresyon, panik atak, yaygın kaygı-anksiyete-bozukluğu gibi hastalıklarda artış veya nükslerin görülebildiğini söyleyen Acıbadem Bodrum Hastanesi Klinik Psikolog Seren Öztoprak, bu sorunların yaratabileceği şikayetlerin bahar yorgunluğu ile karıştırılmaması gerektiğini söylüyor.
İlkbaharda, doğanın canlanması, güneşin parlaması, kendimizi daha enerjik ve neşeli hissetmemizi sağlarken diğer taraftan, ruhsal durumumuzda değişime neden olabiliyor. Mevsimin değişimiyle birlikte, kışın daha fazla salgılanan ve uyku, uyanıklık düzeyleriyle vücut ısısında düzensizlikler yapan melatoninin hormonunun üretimi güneş ışığına maruz kalmayla birlikte azalıyor. Bununla birlikte mutluluk veren serotonin hormonu üretimi artıyor. Hormonlarımız kendimizi daha iyi hissetmemiz için çalışırken, siz sürekli yorgunluk hali, enerjisizlik, konsontrasyon bozukluğu, sinirlilik, isteksizlik ve umutsuzluk hali içinde misiniz? Bedensel şikayetleriniz geçmiyor ve iştahınız ve uyku düzeniniz de değişti mi? Günlük rutininizi gerçekleştirmenize de engel olan bu belirtiler depresyona işaret edebiliyor. Bu nedenle “bahar yorgunluğudur’ deyip geçiştirmemek gerektiğini söyleyen Acıbadem Bodrum Hastanesi Klinik Psikolog Seren Öztoprak, şikayetlerin iki haftadan uzun sürmesi halinde depresyondan şüphelenerek bir uzmandan destek alınması gerektiğini söylüyor.
İçe dönük kişilerde daha fazla görülüyor
Genetik olarak depresyona yatkınlığı olan ve geçmişte depresyon hikayesi olan kişilerde bu duruma daha sık rastlandığını söyleyen Klinik Psikolog Seren Öztoprak, “Dışa dönük, iletişimi iyi olan kişilerde mevsimsel depresyon nadir olarak ortaya çıkarken, içe dönük iletişimi zayıf kişilerde daha sık rastlıyoruz. Ayrıca, mükemmelliyetçi kişiler de, esneklik gösteremedikleri için beklentilerinin altında kalan performanslarda daha sık depresif belirtiler yaşayabiliyor” diyor.
Güneşe çıkın
Mevsim değişimlerinde depresif belirtilere sahip olan kişilerin en önemli yardımcısının güneş ışığı olduğunu söyleyen Klinik Psikolog Seren Öztoprak, ”Sabah mümkün olduğunca erken uyanıp, gün boyu güneşten yararlanmak gerektiğini söylüyor. Ayrıca, uyku ve uyanıklık saatlerinde planlı ve programlı olmak, güne düzenli başlamak ve sağlıklı beslenmek de sorunların üstesinden gelmekte yardımcı oluyor.
Zihinsel yorgunluk için bol su için
Klinik Psikolog Seren Öztoprak, bahar depresyonu yaşayan kişilere yönelik çözüm önerilerini şöyle sıralıyor: “Mümkün olduğunca sosyal hayatı canlı tutmaya çalışmak gerekiyor. Bunun için, yeni etkinlikler planlanabilir, farklı gruplara girilerek sosyal iletişim artırılabilir. Ayrıca yanında sıvı kaybının neden olduğu bedensel ve zihinsel yorgunluğu gidermek için bol su içmek, düzenli egzersiz veya yürüyüş yapmak, iştahı dengelemek için yeme alışkanlıklarını düzenlemek de yarar sağlayacaktır. Kıştan kalan tükenmişlikleri geride bırakmak, arınmak ve tazelenmek için yeni bir fırsat yaratmak, baharı depresyonsuz geçirmeye yardımcı oluyor.”
“Bahardandır geçer” demek yerine doktora başvurmak gerekiyor
Bahar aylarında depresyon, panik atak, yaygın kaygı-anksiyete- bozukluğu gibi rahatsızlıklarda artışlar veya nükslerin görülebileceğini ancak bu durumların bahar yorgunluğu ile karıştırılmaması gerektiğinin altını çizen Klinik Psikolog Seren Öztoprak, en az iki hafta boyunca aşağıdaki yakınmalardan beşinin olmasının depresyonu gösterdiğini söylüyor.
- Umutsuzluk, çökkünlük, suçluluk, değersizlik duyguları
- Üzgün ve boşlukta hissetme
- Halsizlik, enerji kaybı ya da günlük işlere karşı ilgide azalma, performansta düşüş
- Sinirlilik, kolayca ağlama, kaygı ve korkular
- Aşırı hareketlilik veya uyuşukluk
- İştah ve uyku düzeninde bozulma
- Konsantrasyonda azalma, unutkanlık ve karar vermekte güçlük
- Cinsel istekte azalma
- Uzun süreli, tedaviye yanıt vermeyen bedensel şikayetler ve ağrılar
- İntihar düşünceleri, intihar planı ya da girişimi
